خیلی از ما مشکل دو رنگ شدن پوست یا باقی ماندن رد لباس روی بدن پس از آفتاب گرفتن را تجربه کرده ایم اما خلاص شدن از این دو رنگی پوست می‌تواند سخت باشد.
برنزه شدن پوست راهی برای حفاظت پوست از خودش در برابر اشعه‌های مضر یووی است. ملانین، ماده شیمیایی است که باعث برنزه شدن پوست می‌شود. پوست انسان زیر لایه‌های بالایی خودش ملانین آزاد می‌کند که به جذب اشعه یووی کمک می‌کند. هر چقدر بیشتر در برابر اشعه یووی خورشید یا تخت‌های برنزه کننده قرار داشته باشید، بدن شما ملانین بیشتری منتشر کرده و پوستتان تیره تر می‌شود.
مسلماً بهترین راه پیشگیری از رد افتادن روی پوست این است که آفتاب نگیرید! با استفاده از یک ضد آفتاب خوب از پوستتان حفاظت کرده و از دو رنگ شدن پوست جلوگیری کنید. همیشه وقتی بیرون هستید کلاه، لباس‌های آستین بلند و عینک ضد آفتاب بپوشید و کرم ضد آفتاب را فراموش نکنید. کرم ضد آفتاب باید هر دو ساعت یک بار تمدید شود. آکادمی پوست آمریکا توصیه می‌کند که برای حفاظت از پوست هر روز ضد آفتاب بزنید.
راهکارهایی برای محو کردن خط برنزه
این راهکارها به محو کردن خط برنزه و یک رنگ شدن پوست کمک می‌کنند:
لایه برداری
لایه برداری ملایم با یک اسکراب خانگی یا بازاری می‌تواند با از بین بردن سلول‌های مرده از روی سطح پوست، به روشن تر شدن رنگ پوست کمک کند. فقط مراقب باشید که وقتی لایه برداری می‌کنید، از آفتاب دوری کنید. سلول‌های مرده روی پوست می‌توانند به حفاظت از پوست در برابر نور خورشید کمک کنند و وقتی آنها را برمی‌دارید بیشتر مستعد آفتاب سوختگی، برنزه شدن و آسیب رسیدن به پوست خواهید شد.
آلوئه ورا
این گیاه که می‌تواند مرهم آفتاب سوختگی باشد، یک ترمیم کننده ضد التهاب بسیار قدرتمند است. یک مطالعه کوچک نشان داد که آلوئه ورا می‌تواند مانع از ترشح ملانین شده و رنگدانه‌های پوستی را کاهش دهد.
زردچوبه
هندی‌ها از قدیم از این ادویه زرد رنگ برای روشن کردن پوست استفاده می‌کردند. گرچه کارایی زردچوبه برای روشن کردن چشمگیر پوست ثابت نشده اما مشخص شده که کرم‌های حاوی زردچوبه می‌توانند به حفاظت از پوست در برابر نور آفتاب کمک کنند. همچنین این مطالعه نشان داده که زردچوبه می‌تواند روغن‌های حفاظت کننده از پوست و آب پوست را افزایش دهد.
اما زردچوبه می‌تواند باعث ایجاد لکه‌های زرد روی صورت و لباس‌ها شود. بلافاصله پس از استفاده از ماسک زردچوبه یا استعمال موضعی آن، برای پاک کردن مواد باقیمانده و پیشگیری از ایجاد لک، از یک آرایش پاک کن یا شوینده صورت استفاده کنید.
چای سیاه
یک مطالعه کوچک بر روی خوکچه‌های هندی نشان داد که عصاره چای سیاه می‌تواند رنگ برنزه را کاهش دهد اما باید مطالعات بیشتری در این باره انجام شود بخصوص درباره اینکه دم کرده‌های خانگی یا محصولات موضعی ساخته شده با عصاره چای سیاه چه تأثیری بر انسان دارند.
محصولات روشن کننده پوست
خیلی از درمان‌ها و کرم‌های روشن کننده پوست بدون نسخه هم قابل تهیه هستند. آکادمی پوست آمریکا توصیه می‌کند که به دنبال محصولات روشن کننده‌ای حاوی یکی از این مواد باشید:
- ویتامین سی
- اسید گلیکولیک
- یک رتینوئید مثل رتینول، ترتینوئین، ژل آداپالن، یا تازاروتن
- اسید کوژیک
- آزلائیک اسید
این مواد فعال می‌توانند با لایه برداری از پوست و تحریک رشد سلول‌های جدید، به کمرنگ تر شدن محل‌های برنزه شده یا لکه‌های پوستی کمک کنند. بعضی از این مواد به کندتر شدن فرایند تولید ملانین هم کمک می‌کنند که به پیشگیری یا کاهش لکه‌های تیره کمک می‌کند. اما توجه داشته باشید که هر بار فقط باید از یک محصول دارای مواد فعال استفاده کنید تا از بروز حساسیت یا سایر عوارض جانبی پیشگیری کنید.
خیلی از این محصولات فقط باید تحت نظارت متخصص پوست استفاده شوند. ممکن است در صورت افراط در استفاده از این محصولات یا استفاده از آنها با غلظت بالا، حساسیت یا درماتیت ایجاد شود؛ همچنین اگر محصول را روی سطحی بیشتر از آنچه تعیین شده استفاده کنید. استفاده بیش از حد از محصولات روشن کننده پوست می‌تواند منجر به آتروفی (تجزیه کامل یا جزئی) پوست شده و باعث ایجاد لکه‌های دائمی یا رنگ پریدگی پوست شود.
راهکارهایی که باید از آنها اجتناب کرد
آب لیمو
آب لیمو یکی از موادی است که زیاد از آن به عنوان راهکاری برای رفع تیرگی پوست یاد می‌شود اما نباید آب لیموی رقیق نشده را روی پوست استفاده کنید. هیچ مطالعه‌ای نشان نداده که آب لیمو یا اسید سیتریک پوست را روشن یا تولید ملانین را کاهش می‌دهد. آب یا تکه‌های لیمو می‌توانند سلول‌های مرده را از سطح پوست حذف کنند اما ممکن است حساسیت زا باشند.
برای استفاده موضعی، آب لیمو باید اول رقیق شده و بعد کاملاً شسته شود. بیرون رفتن زیر نور آفتاب در حالی که آب لیمو یا سایر مرکبات روی پوست بوده، حتی اگر کاملاً شسته شده باشد می‌تواند باعث تشدید حساسیت شده و حتی منجر به سوختگی شیمیایی شود. آب میوه باعث ایجاد یک واکنش شیمیایی می‌شود که پوست را در برابر اشعه یووی حساس تر می‌کند.
محصولات روشن کننده خارجی
بعضی از محصولات روشن کننده پوست خارجی می‌توانند حاوی جیوه، استروئید و سایر مواد مضر باشند.
مواد سفید کننده
مواد سفید کننده خانگی هم هرگز نباید برای پوست استفاده شوند از جمله محصولاتی مثل سفیدکننده‌های آشپزخانه و وایتکس.
جمع بندی مطلب
بهترین راه برای مقابله با دو رنگ شدن پوست در اثر برنزه کردن، حفاظت از پوست در برابر اشعه یووی است. اما بعد از ایجاد این مشکل، راهکارهایی هستند که می‌توانند به بهبود ظاهر پوست کمک کنند. همیشه هر محصولی را اول برای حداقل دو یا سه روز دو بار در روز روی ساعدتان امتحان کنید و بعد از آن برای سایر قسمت‌های بدن استفاده کنید. همیشه محصولات را طبق دستورالعمل مصرف کنید. اگر دچار خارش یا سوختگی پوست شدید بلافاصله استفاده از محصول را متوقف کنید مگر اینکه متخصص پوست ادامه مصرف آن را توصیه کند.
صرف نظر از اینکه چه محصولی را استفاده می‌کنید، زمان بهترین درمان است. به مرور زمان، همچنان که پوست خودش را ترمیم کرده و سلول‌های جدید جایگزین سلول‌های قدیمی می‌شوند، رد آفتاب سوختگی هم از روی پوست حذف می‌شود. متأسفانه روشن کردن پوست و یکدست شدن رنگ آن باعث از بین رفتن یا کاهش خطر ابتلا به سرطان با آفتاب گرفتن نمی‌شود. برنزه کردن پوست به روش base tan هم راه امنی برای حفاظت از خودتان در برابر اشعه‌های یووی مضر نیست.